Ga verder naar de inhoud

Wat is de (mogelijke) invloed van IBD op seksualiteit?

De relatie tussen IBD en seksualiteit is complex.

Bij seksualiteit spelen zowel biologische, psychologische, relationele en culturele factoren een rol. Ook de chronische ziekte IBD verwijst naar een aantal biologische symptomen, maar kan evenzeer grote psychologische, relationele of sociale gevolgen met zich meebrengen.

Verschillende symptomen en/of gevolgen van IBD kunnen een invloed hebben op het seksueel functioneren en de seksualiteitsbeleving. Aangezien het psychologisch functioneren en de partner(relatie) niet enkel een invloed hebben op elkaar maar ook op de seksualiteit, kan het verloop en de beleving van seksualiteit verschillen al naargelang de persoon en de relatie.

IBD heeft een indirecte impact op de beleving van seksualiteit. Algemene klachten van pijn en vermoeidheid die met IBD gepaard gaan en nevenwerkingen van medicatie zoals bv. Medrol, kunnen immers leiden tot minder zin in seks en/of het ervaren van een verminderde seksuele tevredenheid.

Wanneer IBD-patiënten chirurgie moeten ondergaan, zoals bij het aanleggen van een ileo- of colostoma, kan chirurgie - wanneer zenuwbanen en/of bloedbanen in het bekken werden beschadigd - een negatieve impact hebben op het seksueel functioneren. Hierdoor kunnen erectie- en ejaculatiestoornissen bij mannen en problemen met orgasme en pijn bij vrouwen voorkomen. Het aanleggen van een stoma kan, door het veranderde lichaam en eventuele veranderde lichaamsbeeld, daarnaast ook een negatieve impact hebben op de seksualiteitsbeleving.

Naast de klachten en de behandeling van IBD, kan ook het verloop van de ziekte (bv. een opstoot van de klachten) een impact hebben op het seksueel functioneren en/of de seksualiteitsbeleving.

Ook de levensfase waarin men zich bevindt, kan een rol spelen. Kreeg men de diagnose van IBD of het aanleggen van een stoma al dan niet tijdens een “kritieke periode” zoals tijdens de puberteit? Is men ziek geworden vóór de start van enige seksuele activiteit of ná de start van seksuele activiteit? Dit houdt in dat men met aanpassingen van bij de start of in een bestaande seksuele relatie heeft moeten omgaan.

Verder kan ook het aanvaarden van de ziekte een rol spelen. De aanvaarding blijkt een levenslange opdracht die bestaat uit het leven met de diagnose, de behandeling, de verwikkelingen, het eventuele herval of opstoten en is vaak verweven met het levens- en gezinsperspectief.

Verschillende symptomen en/of gevolgen van IBD kunnen een invloed hebben op het psychologisch functioneren (bv. depressie), het lichaamsbeeld, het zelfwaardegevoel, de individuele coping en aanpassingsvaardigheden en de persoonlijke betekenis van seksualiteit. Deze psychologische factoren kunnen op hun beurt een impact hebben op de beleving van seksualiteit.

Wanneer iemand met een chronische aandoening wordt geconfronteerd, kan de ziekte (bv. IBD) ook een invloed hebben op het psychologisch welzijn en de levenskwaliteit van de partner. Partners van personen met chronische aandoeningen worden geconfronteerd met beperkingen (bv. minder activiteiten buitenshuis) en onzekerheden (bv. het onvoorspelbare ziekteverloop, hoe moet ik omgaan met mijn partner als hij/zij pijn heeft). Dit kan bij partners leiden tot gevoelens van angst, machteloosheid en eenzaamheid. Ernstige lichamelijke aandoeningen kunnen bovendien leiden tot rolverwarring waarbij de zorgende partner soms persoonlijk in conflict komt om de verzorgde partner als een seksuele partner te zien. Anderzijds kan de chronische aandoening ook een positieve impact hebben op de partner(relatie) aangezien partners ook een groter gevoel van eigenwaarde kunnen ervaren of een meer intense, sterke relatie. Deze factoren eigen aan de partner(relatie), kunnen op hun beurt een impact hebben op de beleving van seksualiteit.

Tot slot heeft het belang en de betekenis van seksualiteit binnen een relatie ook een impact op de seksualiteit. Dit varieert afhankelijk van de relatieduur, de gezinsfase, de gezinscultuur, de relatiekwaliteit. Hoe belangrijk was bijvoorbeeld de seksuele relatie vóór de diagnose van IBD en/of de stoma? En wat moet er nu volgens beide partners veranderen?

Als beide partners een verandering wensen, vraagt dit een zoektocht naar een nieuw evenwicht waarbij relationele vaardigheden, communicatie en probleemoplossend vermogen een invloed hebben op de wijze waarop de veranderingen in een koppel zullen worden verwerkt.

Besluit: De relatie tussen een chronische aandoening zoals IBD en/of stoma en seksualiteit is erg complex. Dit overzicht van mogelijke beïnvloedende factoren geeft hopelijk een aanzet om met je partner een gesprek te hebben over hoe IBD het leven van beide partners heeft overhoop gehaald en/of de veranderde seksualiteit een zoektocht naar een nieuw evenwicht vraagt.

Enkele praktische tips en aanbevelingen:

  • Stel vragen aan je arts over de mogelijke impact van de behandeling (medicatie, chirurgie) op jouw seksueel functioneren
  • Spreek met je partner over hoe jij seksualiteit ervaart
  • Goede communicatie over je wensen en verlangens zijn belangrijk
  • Als je weet wat je partner denkt en voelt, kan je meer begrip tonen naar elkaar
  • Neem voldoende tijd
  • Seks is niet enkel lust en penetratie, maar ook intimiteit
  • Vrij op een moment dat je voldoende energie hebt
  • Darmen kunnen actief worden tijdens seks, kies een moment waarop je meestal geen stoelgang hebt en zet muziek op
  • Experimenteer met posities die comfortabel voelen
  • Draag eventueel een kledingstuk waarin je je goed voelt

Bronnen:

Hostens, F. (2018). Stoma en goesting?! Infobrochure voor stomadragers en hun partners, 31 pp. Bekkevoort: Stoma Vlaanderen.

Verschuren, J.E., Enzlin, P., Dijkstra, P.U., Geertzen, J.H., Dekker, R. (2010). Chronic disease and sexuality: a generic conceptual framework. Journal of Sex Research, 47(2), 153-70.

Enzlin, P., Pazmany, E. (2008). Psychologische implicaties en gevolgen voor de relatie. In: Gianotten W., Meihuizen-de Regt M., van Son-Schoones N. (Eds.), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking, Chapt. 2.3. Assen: Koninklijke van Gorcum BV.

Enzlin, P., Pazmany, E. (2007). Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma, 48 pp. Leuven: Vlaamse Liga tegen Kanker.

Met de steun van deze sponsors Alle sponsors bekijken